Westerny

Westerny to klasyczny gatunek filmowy, który opowiada o czasach Dzikiego Zachodu w XIX-wiecznej Ameryce. Jego bohaterami są najczęściej kowboje, rewolwerowcy, szeryfowie, poszukiwacze złota, traperzy, bandyci czy osadnicy. Westerny pokazują surowy świat pogranicza, gdzie prawo dopiero się kształtuje, a granica między dobrem i złem bywa nieostra.

Cechy charakterystyczne westernów:

  • dzika, nieokiełznana przyroda: pustkowia, prerie, góry, miasteczka z saloonami,
  • motyw sprawiedliwości: samotny bohater przeciwko bandytom, skorumpowanym władzom lub samemu systemowi,
  • pojedynki rewolwerowców, napady na banki, dyliżanse, pogonie i zasadzki,
  • konflikty między osadnikami a rdzennymi Amerykanami, czasem romantyzowane, czasem ukazywane krytycznie,
  • motywy honoru, zemsty, prawa pięści, lojalności i samotności.

Klasyczne westerny:

  • W samo południe (High Noon, 1952) – szeryf samotnie staje do walki z bandytami,
  • Dobry, zły i brzydki (The Good, the Bad and the Ugly, 1966) – słynny spaghetti western Sergio Leone,
  • Pewnego razu na Dzikim Zachodzie (Once Upon a Time in the West, 1968) – epicki western o zemście i kolejowym postępie,
  • Rio Bravo, Poszukiwacze, Siedmiu wspaniałych – ikony klasycznego Hollywoodzkiego westernu.

Współczesne i odświeżone westerny:

  • Bez przebaczenia (Unforgiven, 1992) – demitologizacja westernu w reżyserii Clinta Eastwooda,
  • 3:10 do Yumy (2007) – remake klasyka o eskortowaniu niebezpiecznego bandyty,
  • Zabójstwo Jesse’ego Jamesa przez tchórzliwego Roberta Forda – psychologiczna opowieść o legendzie i zdradzie,
  • Django (2012) – stylizowany western Quentina Tarantino z silnym akcentem społecznym,
  • The Revenant (2015) – brutalna walka o przetrwanie w surowej naturze,
  • The Power of the Dog (2021) – psychologiczny dramat osadzony w realiach westernu, z dekonstrukcją męskości.

Westerny w polskim kinie?

Choć to gatunek typowo amerykański, jego motywy pojawiają się np. w filmach Jerzego Kawalerowicza (Faraon jako „historyczny western”) lub w pastiszach, jak W pustyni i w puszczy (nowa wersja z 2001 r., z elementami przygodowymi i westernowymi).

Podsumowanie:

Westerny to opowieści o wolności, granicach i moralnych wyborach. Mimo że gatunek przeżywał różne etapy popularności, nadal inspiruje twórców na całym świecie – zarówno w klasycznej formie, jak i w nowoczesnych wariacjach. To kino o bohaterach, którzy często muszą działać samotnie – w surowym świecie, gdzie prawo i sprawiedliwość trzeba wywalczyć własnymi rękami.